200. rocznica urodzin Ignacego Łukasiewicza - Honorowego Obywatela Miasta Jasła

8 marca mija 200 lat od urodzin Ignacego Łukasiewicza - Honorowego Obywatela Miasta Jasła, niezwykłego wynalazcy i społecznika. Ignacy Łukasiewicz został ustanowiony przez Sejm RP jednym z patronów roku 2022. Dzisiaj przypominamy o związkach tego wybitnego człowieka z Jasłem.

W Jaśle w rynku funkcjonowała apteka powiatowa, którą prowadziła rodzina Palchów. W 1851 r. zmarł jej właściciel Józef Palch, a ponieważ jego syn Romuald nie posiadał uprawnień do prowadzenia apteki, wynajął profesjonalnego aptekarza, by ją utrzymać. Dzierżawcą został właśnie Ignacy Łukasiewicz, ale nie znamy dokładnej daty kiedy to było.

O jego bliskich kontaktach z Jasłem świadczy fakt, że świadkiem na jego ślubie z Honoratą Stacherską 20 kwietnia 1857 r. w Gorlicach, był lekarz powiatowy w Jaśle, doktor medycyny Alojzy Krziż. Małżeństwo po ślubie zamieszkało w Jaśle.
Apteka mieściła się w kamienicy przy Rynku, pod numerem 17. Na piętrze zgodnie z relacjami współczesnych, zamieszkał Ignacy Łukasiewicz. Przy aptece istniało laboratorium, gdzie Łukasiewicz prowadził badania nad rafinacją oleju skalnego. Na ścianie frontowej budynku umieszczono tablicę pamiątkową z jego wizerunkiem.

W 1854 r., jeszcze podczas pobytu w Gorlicach, Łukasiewicz założył spółkę z Tytusem Trzecieskim. Później do spółki dołączył Karol Klobasa. Efektem ich działań było powstanie kopalni w Bóbrce. Tymczasem do przerobu ropy potrzebna była nowa rafineria. Wybudowano ją w Ulaszowicach koło Jasła, które obecnie stanowią część miasta. Początkowo wyposażona była w dwa, a potem trzy kotły.

Pierwszą partię nafty - 15 tys. kg i smary mineralne zakupiła Północna Kolej Austriacka. Nie znamy daty założenia jasielskiej destylarni. Według niektórych destylarnia powstała w 1853 lub 1856 roku. Większość badaczy uważa, że destylarnia ta była pierwszym tego rodzaju zakładem na ziemiach polskich. Mieściła się w okolicach ul. Lwowskiej, ale dokładnej lokalizacji nie udało się ustalić.

To w destylarni jasielskiej Łukasiewicz udoskonalał metodę rafinacji. Między innymi zastosował żeliwo i stal w miejsce armatury miedzianej. Kres działalności destylarni położył pożar, który zniszczył zakład pod koniec 1858 lub w pierwszej połowie 1859 roku. Pierwszą na świecie destylarnię upamiętnia obelisk przy ul. Lwowskiej.

W 1858 r. w Jaśle odbyła się wystawa zorganizowana przez C.K. Towarzystwo Gospodarczo-Rolnicze w Krakowie. Podczas niej Ignacy Łukasiewicz otrzymał specjalną nagrodę za prezentowane na wystawie produkty pochodzące z destylarni w Ulaszowicach. Na wystawie zaprezentowano między innymi olej skalny, kamfinę czyli naftę, olej do maszyn, smarowidło do wozów, asfalt i gudrynę. Co ciekawe wystawa została zorganizowana w budynku, który został wybudowany na potrzeby koszar armii austriackiej. Wielkie zasługi w budowie tych koszar położył Ignacy Łukasiewicz jako członek Rady Gminnej Jasła i członek rady budowniczej. Wspomina o tym dokument nadania obywatelstwa honorowego dla Ignacego Łukasiewicza. Oto jego treść: "Wielmożnemu Imci Panu Ignacemu Łukasiewiczowi. Gmina miasta Jasła zważywszy, iż Pan przez cały czas zamieszkania w mieście naszym używany niejednokrotnie do udziału w rozmaitych sprawach naszych, zawsze z wzorową gorliwością i obywatelskim poświęceniem gotów był odpowiedzieć położonemu weń zaufaniu. Zważywszy w szczególności, iż podczas budowy koszar dla wojska w 1857 r. wybrany na członka rady budowniczej nie tylko od przyjęcia tego mozolnego obowiązku się nie uchylił i dokonania tej budowli ku zupełnemu zadowoleniu gminy doglądał, wszelkie rachunki najsumienniej prowadząc, przez co gminie naszej niemałą oddał przysługę". Dokument został wystawiony 12 czerwca 1861 roku. Prawdopodobnie wtedy Łukasiewicz, po rezygnacji z dzierżawy apteki, zakończył swą szeroką działalność w Jaśle.

Obok sukcesów w prowadzeniu destylarni Jasło stało się miejscem wielkiej tragedii rodziny Łukasiewiczów. 7 grudnia 1859 r. umarło na "paraliż płuc" ich jedyne dziecko, urodzona 1 lutego 1858 r. córka Marianna. Została pochowana na Starym Cmentarzu w Jaśle. Jej nagrobek, przebudowany w latach 70-tych XX w., zachował się do dzisiaj.

Obecność I. Łukasiewicza w Jaśle po dziś dzień upamiętniają m.in. tablica zlokalizowana na jednej z kamienic w Rynku, w której prowadził aptekę, czy też pomnik przypominający o działalności pierwszej na świecie destylarnii ropy naftowej przy ul. Lwowskiej.

8 marca przy pomniku zapłonęło symbolicznie światełko rozświetlające mrok, a środowisko szkolne z Zespołu Szkół Miejskich nr 3 im. I. Łukasiewicza złożyło kwiaty pod tablicą upamiętniającą patrona szkoły. W Miejskiej Bibliotece Publicznej na dzieci czeka specjalnie na tę okazję przygotowana lekcja biblioteczna Ignacy Łukasiewicz - żeby lampy świeciły, a w Czytelni Głównej MBP dostępna jest ekspozycja literatury związanej z Ignacym Łukasiewiczem i dziedzictwem naftowym.

Więcej informacji o wydarzeniach orgaznizowanych w ramach Roku Łukasiewicza w naszym województwie poniżej: https://podkarpackie.eu